TMS & PMS เทคโนโลยีฟื้นฟูสมองและกล้ามเนื้อ ในช่วงเวลาทองหลัง STROKE
ทำไม “ช่วงเวลาทอง” ถึงสำคัญนัก?
การเกิดโรคหลอดเลือดสมองหรือ STROKE ถือเป็นเหตุการณ์สำคัญที่เปลี่ยนแปลงชีวิตของผู้ป่วยและครอบครัวอย่างมาก อย่างไรก็ตาม หากเข้าใจถึงกลไกการฟื้นตัวของสมอง และใช้เทคโนโลยีการแพทย์สมัยใหม่อย่าง TMS และ PMS อย่างเหมาะสม โอกาสในการกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกตินั้นสูงมาก โดยเฉพาะในช่วง 3–6 เดือนแรกหลังเกิดอาการ ซึ่งเรียกว่า “ช่วงเวลาทอง” ของการฟื้นฟู
หลังจากเกิดโรคหลอดเลือดสมอง สมองจะเริ่มกระบวนการซ่อมแซมและปรับตัวที่เรียกว่า Neuroplasticity (ความยืดหยุ่นของระบบประสาท) ช่วง 3–6 เดือนแรก เซลล์ประสาทที่เหลือจะพยายามสร้างการเชื่อมต่อใหม่เพื่อทดแทนส่วนที่เสียหาย การกระตุ้นที่มีเป้าหมายร่วมกับ TMS/PMS จะช่วยขยายผลกระบวนการธรรมชาตินี้ ทำให้ผู้ป่วยฟื้นทักษะการเคลื่อนไหวและการใช้ชีวิตได้มากขึ้น
ทำความเข้าใจ “ช่วงเวลาทอง (Golden period)” และเทคโนโลยี
TMS คืออะไร?
TMS (Transcranial Magnetic Stimulation) ใช้สนามแม่เหล็กกระตุ้นเปลือกสมองผ่านกะโหลกศีรษะแบบไม่ผ่าตัด สร้างกระแสไฟฟ้าขนาดเล็กในบริเวณเป้าหมายเพื่อปรับจังหวะการสื่อสารของเซลล์ประสาท สำหรับผู้ป่วย STROKE มุ่งปรับสมดุลการทำงานระหว่างสมองซีกที่เสียหายกับซีกปกติ โดยแพทย์จะตั้งค่าความถี่/ความแรงให้เหมาะกับเป้าหมาย เช่น มอเตอร์คอร์เทกซ์เพื่อแขน–มือ หรือบริเวณภาษาสำหรับการพูด
- ใช้เวลา 20–30 นาที/ครั้ง, 3–5 วัน/สัปดาห์ ตามโปรโตคอล
- ไม่ต้องผ่าตัด ไม่ต้องดมยาสลบ รู้สึกตึง/เคาะเบาบริเวณหนังศีรษะ
- เลือกจุดกระตุ้นได้ เช่น Motor Cortex, Broca’s/Wernicke’s area ตามอาการเป้าหมาย
PMS คืออะไร?
PMS (Peripheral Magnetic Stimulation) กระตุ้นเส้นประสาทและกล้ามเนื้อส่วนปลาย (แขน ขา ลำตัว) ช่วยเพิ่มการรับรู้ตำแหน่งข้อต่อ (proprioception) ลดเกร็ง (spasticity) และเสริมกำลังกล้ามเนื้อ ทำให้สัญญาณตอบกลับจากร่างกายสู่สมองชัดขึ้น เหมาะมากเมื่อทำควบคู่กับกายภาพ/กิจกรรมบำบัดเพื่อตอกย้ำท่าที่ถูกต้องโดยไม่ล้าเร็ว
- ใช้เวลา 20–30 นาที/ครั้ง บริเวณมัดกล้ามเนื้อ/เส้นประสาทเป้าหมาย
- ความรู้สึกคล้ายตึง/กระตุกของกล้ามเนื้อ อ่อนล้าคล้ายออกกำลังเบา ๆ
ได้ทั้งกายและใจ จาก TMS + PMS
เร่งความสามารถในการปรับเปลี่ยนของสมอง Neuroplasticity ให้ฝึกเห็นผลเร็วขึ้น
TMS เปิดวงจรประสาทให้สัญญาณสั่งการกลับมาติด ผสาน PMS ที่ปลุกการตอบสนองของมัดกล้ามเนื้อ ทำให้การฝึก PT/OT คืบหน้าไวและวัดผลได้
ลดเกร็ง ปรับคุณภาพการเคลื่อนไหว
PMS ลดแรงเกร็งต้าน เปิดโอกาสให้เกิด “ก้าวแรก/หยิบจับแรก” และพัฒนาเป็นการเคลื่อนไหวที่ถูกแบบแผน
ส่งเสริมหรือสนับสนุน กิจกรรมการดำรงชีวิตประจำวัน Activities of Daily Living -ADL & การกลับไปใช้ชีวิต
เสริมทั้งมัดใหญ่และมัดเล็ก—ยืน เดิน ลุก–นั่ง แต่งตัว หยิบจับ ดีขึ้นเมื่อทำควบคู่กับโปรแกรมฝึกทีละงาน (task-specific training)
ปลอดภัย ไม่ลุกล้ำ ปรับแต่งได้รายบุคคล
ตั้งค่าความถี่/ความแรง/ตำแหน่งได้ตามอาการ คัดกรองโดยทีมแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูและนักบำบัดก่อนเริ่มทุกเคส
ผู้ป่วยกลุ่มไหนเหมาะสมกับการรักษาด้วย TMS และ PMS
- อ่อนแรง/เกร็ง — แขนหรือขาอ่อนแรงข้างใดข้างหนึ่ง (hemiparesis) มีเกร็ง (spasticity) รบกวนการเคลื่อนไหวและกิจวัตร
- ทรงตัว & การเดิน — เดินไม่มั่นคง เสี่ยงล้ม ต้องการฟื้นทักษะการทรงตัว
- ทักษะมือ–งานละเอียด — หยิบจับ เขียน ใช้ช้อนส้อมยาก ต้องการฟื้นการใช้งานมือ
- การสื่อสาร/กลืน/ความรู้คิด — aphasia, dysphagia, ความจำหรือสมาธิบกพร่อง
- ผู้สูงอายุ — ต้องการเร่งการฟื้นฟูเพื่อกลับมาดูแลตนเอง
ข้อควรระวัง: ต้องผ่านการประเมินโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อตรวจข้อห้าม เช่น pacemaker โลหะ/คลิปในกะโหลก ประวัติลมชักที่ควบคุมไม่ได้ หรือมีอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ฝังในร่างกาย
แผนการรักษาแบบเป็นระบบ
เริ่มจากการประเมิน 360 องศา (ร่างกาย จิตใจ การรับรู้ สังคม) จากนั้นตั้งเป้าหมายที่วัดผลได้รายบุคคล ระยะโปรแกรมทั่วไป 6–12 สัปดาห์ โดย TMS 3–5 วัน/สัปดาห์ ครั้งละ 20–30 นาที ร่วมกับ PMS บริเวณมัดกล้ามเนื้อ/เส้นประสาทเป้าหมาย 3–5 วัน/สัปดาห์ ตามด้วย PT/OT/สปีชเทอราพีทันทีเพื่อ “ล็อกผล” เสริมด้วยธาราบำบัด/ฝึกทรงตัวตามความเหมาะสม มีการบ้าน 15–30 นาที/วัน และติดตามผลรายสัปดาห์เพื่อปรับพารามิเตอร์แรง/ตำแหน่ง/จังหวะให้เหมาะ ลดความไม่สบายขณะทำ และบันทึกพารามิเตอร์/ติดตามอาการใกล้ชิด
ศูนย์ฟื้นฟู KIN — ความเชี่ยวชาญแบบครบวงจร
KIN (คิน) เป็นศูนย์ฟื้นฟูโรคหลอดเลือดสมองที่ให้บริการแบบครบวงจร ตั้งแต่การรักษาเฉียบพลันจนถึงการฟื้นฟูระยะยาว รวมถึงบริการโรงพยาบาลดูแลผู้สูงอายุ ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ และคลินิกเวชกรรมและกายภาพบำบัด ทีมสหวิชาชีพของเราประกอบด้วยแพทย์ระบบประสาท แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู อายุรแพทย์ พยาบาลวิชาชีพ นักกายภาพบำบัด นักกิจกรรมบำบัด นักจิตวิทยา แพทย์แผนจีน นักวิทยาศาสตร์การกีฬา และนักโภชนาการ พร้อมเครื่องมือทันสมัย เช่น TMS, PMS, Hyperbaric Oxygen, Laser/Ultrasound Therapy, Electromyography และธาราบำบัด รวมถึงโปรแกรมผสมผสานอย่าง Vitamin Boost, Vascular Flush, Oxygen Therapy
.png)
