KIN

6 โรคยอดฮิตที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ

ผู้สูงอายุเป็นกลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรื้อรังและโรคเสื่อมต่าง ๆ มากขึ้น เนื่องจากความเปลี่ยนแปลงของร่างกายตามวัย รวมถึงปัจจัยด้านพฤติกรรมสุขภาพและโรคประจำตัวที่สะสมมาตั้งแต่ช่วงวัยหนุ่มสาว โดยโรคยอดฮิตที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ 6 อันดับแรก (แหล่งข้อมูลจากโรงพยาบาลรามาธิบดี, บางปะกอก 3, และแหล่งสุขภาพอื่นๆ  ยืนยันว่าทั้ง 6 โรคนี้เป็นปัญหาสำคัญที่กระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุไทย) ได้แก่

• โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)
  ภาวะที่สมองขาดเลือดเนื่องจากหลอดเลือดตีบ อุดตัน หรือแตก ส่งผลให้เนื้อเยื่อสมองถูกทำลาย เกิดอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือเสียชีวิตได้อย่างเฉียบพลัน อาการเตือน เช่น พูดไม่ชัด ปากเบี้ยว แขนขาอ่อนแรง
• โรคหัวใจขาดเลือด (Ischemic Heart Disease)
  เกิดจากหลอดเลือดหัวใจตีบหรืออุดตัน ส่งผลให้หัวใจได้รับเลือดไปเลี้ยงไม่เพียงพอ อาจนำไปสู่ภาวะหัวใจวาย เจ็บหน้าอก หรือหัวใจล้มเหลว อาการเด่นคือเจ็บแน่นหน้าอก เหนื่อยง่าย
• โรคข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis of the Knee)
  เกิดจากความเสื่อมของกระดูกอ่อนผิวข้อเข่า พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ ทำให้ปวดเข่า ข้อฝืด เดินลำบาก หากรุนแรงอาจเดินไม่ได้
• โรคความดันโลหิตสูง (Hypertension)
  พบได้บ่อยมากในผู้สูงอายุ ส่วนใหญ่ไม่มีอาการชัดเจน แต่หากปล่อยทิ้งไว้จะเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ หลอดเลือดสมอง และไตวายเรื้อรัง
• โรคอัลไซเมอร์/สมองเสื่อม (Alzheimer’s Disease/Dementia)
  ภาวะสมองเสื่อมที่เกิดจากการเสื่อมของเซลล์สมอง ทำให้ความจำเสื่อมลง มีอาการหลงลืม สับสน บุคลิกภาพเปลี่ยนแปลง ต้องได้รับการดูแลใกล้ชิด
• โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus)
  เกิดจากความผิดปกติของการผลิตหรือการทำงานของอินซูลิน ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ เสี่ยงต่อโรคแทรกซ้อน เช่น โรคหัวใจ ไตวาย ตาบอด

การเฝ้าระวังและตรวจสุขภาพประจำปี รวมถึงการปรับพฤติกรรมสุขภาพ เช่น ออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่เหมาะสม และควบคุมโรคประจำตัว จะช่วยลดความเสี่ยงและชะลอการเกิดโรคเหล่านี้ได้

 

อาการที่ควรสังเกต แนวทางป้องกัน และรักษา ใน 6 โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ

1. โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)

อาการที่ควรสังเกต

• ใบหน้าบิดเบี้ยว มุมปากตก
• แขนหรือขาอ่อนแรงข้างใดข้างหนึ่ง
• พูดไม่ชัด พูดไม่ได้ หรือพูดแล้วไม่รู้เรื่อง
• เดินเซ เวียนศีรษะ
• เห็นภาพซ้อนหรือมองไม่ชัด

แนวทางป้องกัน

• ควบคุมความดันโลหิต ไขมัน และน้ำตาลในเลือด
• งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
• รับประทานอาหารที่ดีต่อหลอดเลือด
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• ตรวจสุขภาพประจำปี

แนวทางการรักษา

• รีบพบแพทย์ทันทีเมื่อมีอาการ
• ใช้ยาละลายลิ่มเลือดหรือรักษาตามแนวทางที่แพทย์แนะนำ
• ทำกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพ

อาการที่ควรสังเกต

• เจ็บแน่นหน้าอก คล้ายถูกกดหรือบีบรัด
• อาการเจ็บลามไปที่แขน คอ หรือกราม
• เหนื่อยง่าย หายใจไม่สะดวก
• เหงื่อออกมาก ใจสั่น

แนวทางป้องกัน

• ควบคุมเบาหวาน ความดันโลหิต และไขมัน
• รับประทานอาหารไขมันต่ำ
• ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม
• งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์

แนวทางการรักษา

• รับประทานยาตามแพทย์สั่ง
• ในบางกรณีอาจต้องทำหัตถการ เช่น ขยายหลอดเลือดหัวใจ

อาการที่ควรสังเกต

• ปวดเข่าเวลาเดิน ลุก นั่ง หรือขึ้นลงบันได
• ข้อเข่าฝืด โดยเฉพาะหลังตื่นนอนหรือนั่งนาน
• มีเสียง "กรอบแกรบ" เมื่อขยับเข่า
• ข้อเข่าบวม ผิดรูป หรือเดินลำบาก

แนวทางป้องกัน

• ควบคุมน้ำหนักตัว
• ออกกำลังกายแบบไม่กระแทก เช่น ว่ายน้ำ
• หลีกเลี่ยงท่าทางที่ทำให้ข้อเข่ารับน้ำหนักมาก เช่น นั่งยอง

แนวทางการรักษา

• ใช้ยาแก้ปวดตามแพทย์สั่ง
• ทำกายภาพบำบัด
• ผ่าตัดเปลี่ยนข้อในกรณีที่มีอาการรุนแรง

อาการที่ควรสังเกต

• มักไม่มีอาการชัดเจนในระยะแรก
• อาจมีอาการปวดศีรษะ มึนงง เหนื่อยง่าย
• จมูกเลือดออก หรือสายตาพร่ามัวในบางราย

แนวทางป้องกัน

• ลดการบริโภคเกลือและอาหารรสจัด
• ควบคุมน้ำหนัก
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
• ตรวจวัดความดันเป็นประจำ

แนวทางการรักษา

• รับประทานยาลดความดันตามแพทย์สั่ง
• ปรับพฤติกรรมสุขภาพควบคู่ไปด้วย

 

อาการที่ควรสังเกต

• ความจำระยะสั้นลดลง ลืมเรื่องที่เพิ่งเกิดขึ้น
• หลงทางในสถานที่คุ้นเคย
• วางของผิดที่หรือใช้คำพูดผิด
• บุคลิกภาพเปลี่ยนแปลง อารมณ์แปรปรวน

แนวทางป้องกัน

• กระตุ้นสมองด้วยการอ่านหนังสือ เล่นเกมฝึกคิด
• เข้าร่วมกิจกรรมสังคม พบปะผู้คน
• ควบคุมโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดัน

แนวทางการรักษา

• ใช้ยาชะลอความเสื่อมของสมอง
• กระตุ้นสมองผ่านกิจกรรมต่าง ๆ และการเข้าสังคม

อาการที่ควรสังเกต

• ปัสสาวะบ่อย กระหายน้ำบ่อย หิวบ่อย
• น้ำหนักลดโดยไม่ตั้งใจ
• เหนื่อยง่าย แผลหายช้า
• มีอาการชาตามปลายมือปลายเท้า ตาพร่ามัว

แนวทางป้องกัน

• ควบคุมน้ำหนัก
• รับประทานอาหารที่มีน้ำตาลต่ำ
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดอย่างต่อเนื่อง

แนวทางการรักษา

• รับประทานยาหรือฉีดอินซูลินตามแพทย์สั่ง
• ควบคุมอาหารอย่างเหมาะสม และออกกำลังกายเป็นประจำ

 

แนวทางดูแลสุขภาพผู้สูงอายุแบบองค์รวม

• รับประทานอาหารที่มีคุณภาพ ลดเค็ม ลดหวาน ลดไขมัน
• ออกกำลังกายเป็นประจำอย่างเหมาะสม
• ตรวจสุขภาพประจำปี
• รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน
• งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
• กระตุ้นสมองและดูแลสุขภาพจิต
• ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด

 

โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุส่วนใหญ่สามารถป้องกันหรือชะลอการเกิดได้ หากมีการเฝ้าระวัง สังเกตอาการตั้งแต่ระยะเริ่มต้น และใส่ใจในการปรับพฤติกรรมสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ การดูแลสุขภาพแบบองค์รวมทั้งร่างกายและจิตใจจะช่วยให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี แข็งแรง และพึ่งพาตนเองได้ไปนานเท่าที่จะเป็นไปได้